بارداری دوره‌ای پر از تغییرات فیزیولوژیک، هورمونی و احساسی است. یکی از بخش‌هایی که معمولاً نادیده گرفته می‌شود اما تأثیر مستقیم بر سلامت مادر و جنین دارد، سلامت دهان و دندان است. التهاب لثه، پوسیدگی دندان و حتی بیماری‌های پیشرفته لثه می‌توانند در این دوران افزایش یابند و گاه منجر به عوارضی مانند زایمان زودرس شوند.

تغییرات دهانی رایج در دوران بارداری

۱. ژنژیویت بارداری (التهاب لثه)

در اثر افزایش هورمون‌هایی مانند پروژسترون، جریان خون در لثه‌ها افزایش می‌یابد و موجب حساسیت، قرمزی، تورم و خونریزی لثه‌ها می‌شود.

۲. پوسیدگی دندان

ویار بارداری، تهوع مکرر، کاهش بهداشت دهان به دلیل حالت تهوع هنگام مسواک زدن، و مصرف بیشتر کربوهیدرات‌ها می‌تواند ریسک پوسیدگی را افزایش دهد.

۳. تومور بارداری (Pregnancy Tumor)

رشد بیش از حد بافت لثه که اغلب در سه‌ماهه دوم بارداری دیده می‌شود. خوش‌خیم است و معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.

چرا سلامت دهان در بارداری مهم است؟

• ارتباط بین بیماری لثه و زایمان زودرس یا نوزاد با وزن کم ثابت شده است.

• التهاب مزمن در بدن مادر می‌تواند روی رشد جنین تأثیر منفی بگذارد.

• عفونت‌های دهانی در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به انتشار باکتری‌ها در خون شوند.

مراقبت‌های بهداشتی روزانه در دوران بارداری

• مسواک زدن صحیح و دوبار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
• استفاده روزانه از نخ دندان یا ایر فلاس
• استفاده از دهان‌شویه‌های بدون الکل و ضدباکتری در صورت تجویز پزشک
• پرهیز از مصرف زیاد شیرینی، نوشیدنی‌های اسیدی و تنقلات چسبنده
• نوشیدن آب زیاد به‌ویژه پس از هر وعده غذا یا تهوع

آیا مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری بی‌خطر است؟

بله. دندانپزشکی در دوران بارداری امن است، به‌ویژه در سه‌ماهه دوم (هفته ۱۴ تا ۲۸) که بهترین زمان برای انجام درمان‌های غیرضروری است.

اقدامات مجاز:

• جرم‌گیری، پالیش و درمان بیماری لثه

• ترمیم‌های ساده با مواد بی‌خطر

• رادیوگرافی در صورت نیاز با محافظ شکمی

اقدامات بهتر است به بعد از زایمان موکول شوند:

• درمان‌های زیبایی مانند لمینت

• جراحی‌های پیچیده یا ایمپلنت مگر در شرایط اضطراری

چه زمانی باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کرد؟

• درد دندان یا آبسه

• خونریزی شدید لثه

• تب یا علائم عفونت دهانی

نقش تغذیه در سلامت دهان مادر و جنین

• مصرف کافی کلسیم، ویتامین D و C برای سلامت دندان و استخوان

• منابع خوب: شیر، ماست، تخم‌مرغ، ماهی، سبزیجات برگ‌دار، میوه‌های تازه

• پرهیز از نوشابه‌های گازدار و غذاهای قندی

باورهای غلط رایج درباره دندانپزشکی در بارداری

• «در دوران بارداری نباید عکس دندان گرفت» → نادرست، با محافظ مناسب کاملاً بی‌خطر است.

• «نوزاد کلسیم دندان مادر را می‌کشد» → نادرست، پوسیدگی ناشی از بهداشت ضعیف و رژیم ناسالم است.

نتیجه‌گیری

سلامت دهان در دوران بارداری موضوعی حیاتی و قابل مدیریت است. با رعایت اصول بهداشتی و مراجعه منظم به دندانپزشک، مادر می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و محیطی سالم برای رشد جنین فراهم کند. اگر باردار هستید، همین امروز با دندانپزشک خود مشورت کنید و معاینه‌ای ساده را آغاز کنید.

۱. آیا درد دندان در بارداری طبیعی است؟ تا حدودی به‌خاطر حساسیت لثه‌ها طبیعی است، اما نباید نادیده گرفته شود.

۲. بهترین زمان برای رفتن به دندانپزشکی در بارداری چه زمانی است؟ سه‌ماهه دوم.

۳. آیا جرم‌گیری ضرری برای جنین دارد؟ خیر، جرم‌گیری می‌تواند از عفونت‌های دهانی و التهاب پیشگیری کند.

۴. آیا تهوع صبحگاهی باعث پوسیدگی می‌شود؟ بله، تماس مکرر اسید معده با دندان‌ها مینای دندان را تضعیف می‌کند.

۵. اگر دندانم نیاز به درمان دارد، صبر کنم تا زایمان؟ خیر، با هماهنگی با دندانپزشک و متخصص زنان می‌توان درمان ایمن انجام داد.